Всего обработано новостей: 183854
Обработано новостей за 72 часа: 570

Гашкö, тунавсьöма да…

Парма Гор 12.08.2020


  • Ме быдми ыджыд семьяын, мекöд орччöн пыр вöлiны уна чой-вок да миянöс радейтысь, миян вöсна ыджыд тöжда медся бур бать-мам. Найö вöчисны ставсö, мед ми асьнымöс кылiм шудаöн, коланаöн. Быдмим да олам ёртасьöмöн, öта-мöдлы отсасьöмöн да öта-мöдöс пыдди пуктöмöн. Аттьöала Георгий Дмитриевич да Антонида Яновна бать-мамöс менсьым олöм кыпыдöн вöчöмысь, велöдöмысь. Окота, мед эськö татшöм бать-мам вöлi став челядьыслöн, — шуда синъясöн мамыс вылö видзöдöмöн сёрнитiс Диана.
  • Босьтöм дас челядь жбыркнитiсны нин миян позйысь, велöдчисны водзö, уджалöны, семьитчисны. Миянöс некор эз янöдлыны, лёкö эз сетчыны, мед сöмын кутчысяны бур олöмас. Нёльлöн бöр шедöдiсны бать-мамлысь ним. Öнi гортын квайт челядь, — висьтасис босьтöм нывкаяс да зонкаясöс уна во быдтысь да велöдысь Антонида Яновна Напалкова, 2002-öд воын Георгий Дмитриевич верöсыскöд районын лоисны медводза приёмнöй семьяöн.
    Антонида Яновна Мысысь. 1983-öд воын Сыктывкарса öтиöд номера педколледж помалöм бöрын вöлi ыстöны Кекурö велöдны посни челядьöс, но сэсся шуисны Джеджимö пö ёнджык колö да татчö и мöдöдiсны. Овмöдiсны вöвлöм велöдысь Елена Васильевна Напалкова дорö. Уна во уджалiс челядькöд да туйдiс-велöдiс том специалистöс. Челядь эз лыддьысьлыны гортаныс, да том велöдысь корлiс ас ордас. Кузь рытъяснад пукавлiсны книгаяс сайын, картiасьлiсны весиг, татшöм ворсöмыд пö тшöтш бура сöвмöдö нывкаяслысь да зонкаяслысь вежöрсö. И чайтö юлiсны öтув. Дасьтысьлiс аскиа урокъяс кежлö, отсасьлiс и кöзяйкалы бергöдны овмöс.
    Антонида Яновна ёртасис Тамаракöд. Сiйö и висьталiс, Георгий вокöй пö локтö армияысь. Салдатыд тшöкыда кутiс волыны школаö. Мамыс пелькöдчис танi, да зон отсалiс вайны ва да пыртны пес. Кежавлiс и том нывлöн кöзяйка дорö. Вöлöмкö, Елена Васильевналöн верöсыс да Георгийлöн батьыс вокъяс. Да и том специалистыд велöдiс на ичöт воксö. Тадзи и тöдмасисны да кутiсны аддзысьлыны тшöкыдджыка и тшöкыдджыка. Мусмисны öта-мöдыслы.
  • Гижсим 1984-öд вося майын. Öлöдiсны миянöс, майын кö пö гижсянныд, нэмтö пö майшасьны кутанныд, нöрöвитлöй пö. Кывзам öмöй кодöскö. Ворсiм кöлысь, ставыс бур, — том кадö бергöдчылiс Антонида Яновна.
    Георгий Дмитриевич армияöдзыс шопералiс леспромхозын, сэтчö жö и пырис служитöм бöрын. Томъяслöн чужис Игорь. Семья кутысьлы удж вывсяньыс Шöръягысь сетiсны патера. Антонида Яновна ветлiс велöдан юкöнö да корис, мед сiйöс вуджöдасны посёлокса школаö. Буретш сэтчö ыстiсны том велöдысьöс, да сыкöд и вежсисны. Сэсся чужис Виктория. Уна велöдысь босьтчисны кыпöдны керка Джеджимын, эз кольччыны и Напалковъяс. 1993-öд воас вуджисны нин. Мöд вонас чужис Ян, выль керкаын выль олысь.
    Школаса автобусыд эз на вöв, да велöдысьяс и челядь, зэрö кöть кöдзыд, школаö ветлiсны подöн. Бöрти сэсся сетiсны жö. Сэсся велöдчысьяслöн лыд чинiс. Кутiсны чинтыны и велöдысьяслысь лыд. Киссис леспромхоз. Верöсыс уджалiс пос вöчысьяс дорын. Сэки опека юкöнöн веськöдлысь А.А.Кузнецова вöзйис босьтны челядьöс, лöсьöдны приёмнöй семья. Лоас пö удждон, кутас мунны уджалан кад. Керкаыд пö ыджыд, артмас шудаöн вöчны семьяясысь мырддьöм нывкаясöс да зонкаясöс. Гозъя кыкнанныс ыджыд семьяысь, аньлöн кöкъямыс, верöсыслöн дас чоя-вока. Уна челядьысь, эськö, эз повны. Антонида Яновна велöдысь, классад вöлiны и шань и вильыш, асныра и кывзысьтöмъяс, кужис ладмöдчыны, вöны öти кывйö быдöнкöд. Эз вöвны паныд и асланыс челядь, выль чой-воклы нимкодясис, виччысис нин найöс медводдза классын велöдчысь Ян. Пыксьыштiс Георгий Дмитриевич. Быдторсö олöмын аддзывлысь челядь пырöдчасны-ö налöн олöмö, сяммасны-ö налы вежны бать-мамсö? Но век жö воис öти кывйö.

Öтув кутчысьöмöн
зъя мунiсны Кебанъёльса приютö тöдмасьны челядькöд. Вит арöса Вероника шашаритчис кокас, вöрзьöдiс аньлысь сьöлöмсö. Босьтiсны сiйöс да витöд классын велöдчысь Раиса чойсö. Джеджимö воисны да пыр и гозъяöс шуисны батьöн да мамöн. Вероника садйö эз мун, полiс кольны выль мамöс, чайтiс, мый бöр нуасны приютö, öдва и велалiс. Антонида Яновна шуис босьтны дзоляджык арлыдаясöс. Найöс ворсöдöмöн, сёрнитöмöн да кокниджык велöдны-пыртны выль семьялöн олöмö. Майын приютысь жö вайисны вит арöса Людмилаöс, а июньын нёльöд класса велöдчысьясöс Егорöс да Викторияöс. Ставныс олiсны öти приютын да бура тöдiсны öта-мöднысö. Ыджыд керкаын уна жыр, быдсяма книга, чача да ворсанторъяс. Медводдза кадас весиг эз кöсйыны петавны ывлаö, ставыс выль, эм мыйö босьтчыны-велöдчыны, мый вöчны, мыйысь ворсны гортын да. Нинöм шуны, öти нывка петкöдлiс асьсö дзоляяс водзын, мый пö тшöкта сiйö пö и вöчанныд. Гöгöрвоана, тадзи верстьö ыджыдавлiсны гортас. Казялiс Антонида Яновна да пыр и öлöдiс, велöдiс, мый кутасны овны öтув, ёртасьöмöн да öта-мöдöс кывзöмöн да отсасьöмöн. Надзöникöн велалiсны. Ыджыдджыкъяслы сьöкыда сетчис велöдчöм. Челядьöс босьтöм мысти во бöрын 18 во велöдысь Антонида Яновна эз нин уджав школаын, быд рыт велöдiс, отсалiс дасьтысьны аскиа урокъяс кежлö ассьыс нин челядьсö. Медводз нывкаяс да зонкаяс вöлiны опека улын, во мысти жö семьяыс лыддьысис приёмнöйöн.
Вит челядь дорö босьтiсны мöдöд классын велöдчысь Александрöс, сэсся кык чойöс, Анна да Аллаöс, чоя-вока Петя да Дианаöс. Бöръя кыкыс мöд районысь. Зонкалы вöлi квайт, чойыслы нёль арöс. Найö вöлiны карса бурдöдчанiнын. Диана сёрнитiс ас ногаыс да зэв тэрыба, сiйöс эз гöгöрвоны, да Петя вуджöдчис. Но нывка пыр мыйысь кö полiс, да Антонида Яновна ас дорас узьтöдлiс кык во. Ветлiсны садйö, эз и тöдлыны, кыдз роч чоя-вока кутiсны сёрнитны комиöн нин.
Челядь быдмöны, гозъя велöдöны, мед водзö вылö найö кужисны могмöдны асьнысö. Медводз, мед видзöдiсны ас бöрсяныс. Школаысь локтöмöн пыр жö вежисны, мича öшлiсны паськöм. Мед нывкаяслöн пыр вöлi лöсьöдöма юрси новланног да с.в. Пусиг-пöжасигöн нывкаяс орччöн мамыскöд. Радейтöны вöчавны быдсикас салатъяс, пöжасьны, чужан лунъяс да гажъяс кежлö öтув дасьтöны пызан. Лöсьöдiсны дежурит-öм, да челядь асьныс мыськалöны тасьтi-пань, джодж да вöчöны мукöд удж. Георгий Дмитриевичлöн эм торъя вöчасянiн да сiйö пыр восьса. Ас керкаöн да пыр колö кыткö да дзоньтавны-выльмöдны. Зонкаяс сыкöд быд уджö босьтчигöн. Челядь асьныс нин аддзöны, чегыштiс кö потшöс, пыр и лöсьöдасны. Велалiсны поткöдлыны пес. Тöвнад и пыртасны, лымтö весаласны и. Гергий Дмитриевич шуö, петанныд пö ас олöмö да мед кужинныд кöть тувъясьны, зонъяслы кипом уджыд век лоö.
Гозъя олiсны скöтöн. Мöс кындзи видзлiсны порсьöс, вöлöс. Гидын став уджсö бергöдiс кöзяин, гöтыр сöмын лысьтысис. Челядь медся ёна радейтiсны ветлыны видз вылö. Ытшкис батьыс, ыджыдджыкъяс куртiсны, кодкö да велöдчис и ытшкыны. Сэсся ньöбисны ытшкан агрегат, сiйöн уджалiс Гергий Дмитриевич. Танi жö пусисны бипур вылын да пажнайтiсны. Тайö, быттьö, походö ветлöм, кöнi шойччигмоз и ворсiсны. А челядьлöн нимкодьыс вöлi, весиг эз окотитны мунны гортаныс, пыр виччысисны турун пуктан кад. Ыджыд семьяыд да скöтнад да, картупельсö пуктылiсны 100 ведра. И муяс вылö ставöн öтув. Нетшкисны ёг, ыджыдджыкъяс велöдчисны мудйысьны. Керигöн бара на пестылiсны бипур, пöжалiсны печенча, зэв азыма ном-сасьлiсны чöскыдторйöн. Öнi яй вылö быдтöны сöмын кукöс, а картупельтö пуктöны этшаджык нин.
Челядь школа помалöм бöрын мунöны велöдчыны водзö. Ыджыд семьяö локтöны выльяс. Босьтiсны 15 арöса Лидияöс. Позьö шуны олöмас сiйöс чорыда дойдiсны кыкысь. Медводз мырддисны бать-мамыслысь. Веськалiс приёмнöй семьяö, но мама-ныла эз ладмыны, эз гöгöрвоны öта-мöднысö нывкалöн челядьысь петан арлыд кадö да бöр нуисны приютö. Окотапырысь локтiс выль семьяö, керкаö пырöмсянь Георгий Дмитриевич да Антонида Яновнаöс шуис бать-мамöн. Пыр и сöльнитчис челядьлöн котырö. Велöдчис 9-öд классын. Сы бöрся гозъялы вöзйисны нёльöд классын велöдчысь Ксюшаöс. Велöдчö бура, водзмöстчö школалöн да сиктлöн олöмын, ветлöдлö З.С.Напалкова дорö асму туялысьяслöн котырö, аслас уджöн петкöдчис республика тшупöдын. Таво пырас 8-öд классö. Мамыс сувтiс бур туй вылö да кöсйис бöр босьтны Ксюшаöс, но суд вылын нывка шуис, мый кольччас тайö семьяас.
Семья содiс нöшта, босьтiсны 16 арöса Юганаöс, пырис 9-öд классö. Лида сюсьджык да отсалiс Юганалы велöдчöмын. Бать-мамöн шуысьяс нин ве-лöдiсны пырны выль семьяö да туйдiсны Выль локтысьясöс, гырысьджыкъяс ыджыд тöждаöсь дзоляджыкъяс вöсна.
Бур семьяöс тöдöны и карын. Бара вöзйисны нывкаöс. Гозъя лэччисны Олесяла, но приютын ошкисны и Евгенийöс да содтiсны, зэв пö бура ёртасьö Вячеславкöд. Гортö бергöдчисны куим челядьöн нин. Олеся да Вячеслав велöдчисны квайтöд классын, Евгений — öкмысöдын. Нинöм шуны, детдомын дырджык олысьяс велалiсны овны дась вылö, сэнi нинöм эз ков вöчны. А танi олöм пуис, ставлöн кутшöм кö да удж, вöчисны индытöг. Мукöд вылö видзöдöмöн и пырöдчисны.

  • Миян пыр выль чой-вок да велалiм нин. Локтасны да тöдмасям, петкöдлам кыдзи олам, кöнi мый меститчöма, тöдмöдам и сиктöн. Зэв кокниа велалöны да, быттьö, танi и олiсны, — висьталiс Диана.
    Таво ыджыд семьяö локтiсны нöшта кык чой, витöд классын велöдчысь Евгения да мöдöдын Дина.
  • Видзöдöмнад да отсасьöмнад воддза босьтöм челядьыс ставныс помалiсны школа, а кодъяслы кö зэв сьöкыда сетчис велöдчöм. Пыр и юраныс сюйи, мый велöдчöм сайын налöн аскиа лун, челядьлöн велöдчöм – быдлунъя удж. Бура велöдчысьясыс отсасисны слабджыкъясыслы. Ставныс водзмöстчисны школа да сиктлöн олöмын. Велöдi и, мый олöмын кокниджык бергöдчыны öтув кутчысьöмöн, öта-мöдлы отсасьöмöн да öта-мöдöс пыдди пуктöмöн, — тöдчöдiс Антонида Яновна.

Жбыркнитiсны позйысь
Напалковъяслöн ыджыд семьяысь петысьяс велöдчисны водзö. Мамыс вылö видзöдöмöн челядькöд удж, сöмын воспитательлысь, бöрйисны Алла, Виктория да Диана. Викториялöн öти «3» вöлi роч кывйысь да эз кöсйыны босьтны педучилищеö. Антонида Яновналысь быттьö сьöлöмсö йирыштiсны, кор кылiс, мый босьтам пö сирöтаястö да оз пö велöдчыны. Кутшöм нö пö тайö сирöта, Викториялöн эм и бать и мам. Эз сетчы ань аслас ныв вöсна. И босьтiсны. Виктория зэв бура помалiс педучилище, водзö велöдчис Сыктывкарса госуниверситетын. Верöс сайын, олöны карын, быдтысьöны нин. Алла семьитчис жö нин. Лида Выльгортса техникумын коймöд во велöдчö ландшафт дизайнерö. Анна лоис пусьысьöн. Александр пырис политехническöй техникумö велöдчыны автомеханикö, но сэсся вуджис Выльгортса техникумö велöдчыны трактористö. Эз удит помавны, босьтiсны армияö. Служитö Санкт-Петербургын, кöсйö кольччыны контракт серти. Политехническöйö жö пыралiс Петя, но ас окотаöн мунiс армияö. Тайö жö велöдчанiнас Югана бöрйис вурсьысьлысь специальносьт. Таво помалiс, экзамен бöрын пыр и звöнитiс мамыслы, сдайтi пö «5» вылö. Евгений сэнi жö велöдчö автомеханикö.

  • Мастерыс серавлö, телефонын пö сöмын вежлала челядьлысь нимсö, медводз Сашалöн, сэсся Юганалöн, Петялöн мамыс. Кодкö пö нöшта локтас на татчö тiян ыджыд семьяысь? – серам сорöн жö и сёрнитiс ань.
    Челядь топыд йитöдаöсь и карын. Прöст здукъясö аддзысьлöны, велöдчысьяс ветлöны семьяясöн нин олысьяс дорö. И, дерт жö, каникулъяс вылö тöвзьöны Джеджимö, семьяясöн татчö жö локтöны чужан лунъяс да праздникъяс кежлö.
    Антонида Яновна олö челядьлöн аскиа лунöн. 14 арöс тырöмöн оланiн босьтöм могысь сувтöдiс öчередö. Чоя-вока Диана ла Петяöс эз кöсйыны пасйыны, мöд районысь пö да. Суд пыр да сувтöдiс. Патера босьтiсны нин Алла, Вероника, Анна, Людмила, Александрлы шуисны сетны арнас.
    Таво гожöм каникулъяс вылö локтiсны Диана да Евгений. Женя да Славик батьыс отсöгöн пöвъясысь вöчисны ёнмöдчанiн. Вевта, и öшиньяса, и öдзöсъяса. Гозъялöн Ян олö карын, сiйö ньöбис турник, «груша» да мукöд ёнмöдчантор. Вайисны да, зонкаяс ставсö асьныс и сувтöдiсны. Танi ставныс и коллялöны кадсö.
  • Чой жытникысь аддзис менсьым тетрадь. Тырыс öшыбка да, тыдалö, сэки велöдчи ичöт классъясын на. Гижсьöма, менам пö лоас 18 челядь. Гашкö тунавсьöма да. Но ассьым да челядьöс босьтöмöн мам шоныд чуктiс унджыклы нин. Нимкодь, кор нывъяс аддзöны ассьыныс верöспуяссö, пыр жö бур юöрöн юксьöны миянкöд, волöны тöдмасьны. Рушкуасьöны да звöнитöны. Карад ветлiгöн бытьысь кытшовтам ставнысö, сёян тыра нопъясöн кежалам студентъяс дорö. Миянöс пыр виччысьöн да вочаалöны зэв пöся. И таысь сьöлöм вылын зэв долыд, — кыпыд ловкылöмъяссö оз дзеб Антонида Яновна.
    Пасъям, 2014-öд воын Георгий Дмитриевичöс да Антонида Яновнаöс корлiсны республикаысь уна челядя медся бур семья-ясöс нимöдны Ыбö, Напалковъясöс пасйисны «За любовь и верносьт» медальöн. Кыпыд чукöртчöм вылö босьтлiсны и челядьöс. Нимкодясисны ставöн.
    Сёрни помын Диана висьталiс, мый петас верöс сайö, чужтас кык-куим челядьöс да бать-мамыс моз жö шуда олöм сетас и детдомысь либö приютысь кагалы. Таöн и позьö донъявны Напалковъяслысь водзмöстчöмсö, босьтöм челядьöс быдтöмсö.
    Марина Дадашова.
    Снимокъяс Напалковъяслöн чукöртöмысь.

21